Friday, July 29, 2011

Translation of article by Thomas de Waal - Thomas De Waal-ın Məqaləsinin Tərcüməsi

This article by Thomas de Waal was published a few days ago on azadliq.org.  As far as I know it does not appear anywhere in English.  It concerns the failed negotiations between Azerbaijan and Armenia to resolve the Nagorno-Karabakh conflict held in Kazan last month.  De Waal is a highly respected scholar and author of the definitive book on the Nagorno-Karabakh conflict, Black Garden.  I recommend this book to anyone interested in understanding the recent history of the region.  I am uncertain about the translations highlighted in blue.  As always, suggestions are welcome.  UPDATE: As it turns out, I found a version of this article here.  The differences between the English original and the Azeri translation are interesting to note.  Of course my version reflects the Azeri translation.

De Waal: “Sazişin qabağını Azərbaycan aldı”
De Waal: “Azerbaijan prevented the agreement”

Thomas de Waal
28.07.2011

Amerikanın Beynəlxalq Sülh üzrə Karnegie Fondunun təhlilçisi Tomas De Waal: 
The American Carnegie Endowment for International Peace analyst Tomas De Waal:

Dağlıq Qarabağ üzrə sülh prosesi qeyri-adi çətin dövrünə daxil olub.
The Nagorno-Karabakh peace process has entered an exceptionally difficult period.

Kazanda Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya prezidentlərinin 24 iyun görüşü qabağı böyük ümidlər var idi ki, nəhayət, Baza Prinsipləri üzrə sənəd, çərçivə sazişi imzalanacaq. Ancaq heç nə baş vermədi.
There were great hopes before the June 24 meeting in Kazan of the presidents of Azerbaijan, Armenia and Russia that, at long last, a document of Basic Principals, a framework for an agreement would be signed.  But nothing happened.

Kazanda nə oldu və indi nə baş verir?
What happened in Kazan and what is happening now?

Bir çox mənbələr, o cümlədən Bakıdakı bir mənbə təsdiqləyir ki, Kazanda sazişin qabağını alan Azərbaycan olub. Sazişin layihəsi üzərində intensiv işləyən Rusiyanın xarici işlər naziri Lavrov görüşdən sonra, bir şahidin dediyinə görə, darmadağın olmuşdu.
Several sources, including one source in Baku, confirm that, it was Azerbaijan who prevented an agreement.  According to a witness, the Russian foreign affairs minister, Lavrov, who has been working intensively on a draft of the agreement, was decisively defeated.

Belə görünür ki, Azərbaycan prezidenti danışıqlara layihəyə 9 ya 10 düzəlişlə gəlmişdi. Erməni tərəfi buna etiraz etdi. Görüş 4 saat çəksə də, danışqlar başlananda artıq bitmişdi.
It appears that the Azerbaijani president came to the talks with 9 or 10 ammendmants.  The Armenian side opposed this.  Even though the meeting lasted for 4 hours, the talks were over as soon as they started.

Erməni tərəfi bildirdi ki,  Kazanda müzakirə olunmalı son layihəni qəbul edir.
Bu, 2009-cu ilin sonunda-2010-cu ilin əvvəllindəki vəziyyətdən dönüş idi. O vaxt Bakı deyirdi ki, Afinada razılaşdırılmış layihəni qəbul edir, qəbul etməyən Yerevandır.
The Armenian side said that it accepts the draft discussed in Kazan.  This was an about-face from the former situation at the end of 2009 to 2010.  At that time Baku was saying that it accepted the draft agreed to in Athens and that Yerevan was the one who refused.

AZƏRBAYCANIN İRADLARI
AZERBAIJAN’S COMMENTS/OJECTIONS

Azərbaycanın iradlarını 3 yerə bölmək olar.
It’s possible to divide Azerbaijan’s comments into 3 places.

Birincisi, Lavrovun hazırladığı son layihədə Bakının spesifik narahatlıqları var. Onlardan əsası, Bakının dediyinə görə, “dəhliz olmayan Laçının” statusunun layihədə aydın yazılmamasıdır.
First, there are specific concerns for Baku in the final draft that Lavrov prepared.  Of them basically, according to what Baku said, the status of the “nonexistant Laçın corridor” was not written clearly in the draft.

Burda məsələ Baza Prinsiplərinin ikisi arasında əlaqədədir. Prinsiplərdən biri 7 rayonun qaytarılmasına aiddir. Deyilir ki, 7 rayondan 5-i dərhal qaytarılmalıdır. 2-si isə - Kəlbəcər və Laçın 5 il sonra qaytarılmalıdır. Eyni vaxtda deyilir ki, Laçın  Ermənistanla Dağlıq Qarabağı birləşdirən dəhliz olmalıdır.
This issue is connected to two of the Basic Principles.  The first principle concerns the return of 7 regions.  It says that, of the 7 regions 5 must be immediately returned.  The second principal however says that Kəlbəcər and Laçın must be returned 5 years later.  At the same time it says that Laçın must be a corridor uniting Nagorno-Karabakh with Armenia.

Bakının iradı odur ki, Kazandakı layihədə Laçın dəhlizinin bitməsinə vaxt qoyulmur.
Ona görə “qeyri-dəhliz Laçının” statusu dumanlıdır və Laçının 39 kəndinin sakinlərinə geri qayıtmağı vəd etmir.
Baku’s objection is that, the Kazan draft does not put an end date for the Laçın corridor.  Because of this the status of the “----“ is hazy and it does not promise for the return of the residents of Laçın’s 39 villages.

Buna görə, layihədə əslində 7 yox, 6 rayonun qaytarılmasından söhbət gedir.
Because of this the draft is actually only talking about the return of 6 and not 7 regions.

Başqa maddə Dağlıq Qarabağa müvəqqəti statusun verilməsidir - o, bununla  beynəlxalq təşkilatlara qoşula bilər. Azərbaycanın buna iradı daha az oldu.
Another point is giving Nagorno-Karabakh provisional status – it could join international organizations.  Azerbaijan now objected less to this.

Azərbaycanın Laçın məsələsində iradı legitimdir. Ancaq İlham Əliyev bu məsələni niyə məhz Kazan görüşündən əvvəl yox, görüşdə qaldırdı? Bununla da görüşü heçə endirdi.
Azerbaijan’s objection to the Laçın issue is legitimate.  But why did Ilham Aliyev only raise the issue at the Kazan  meeting and not before?

Bu bizi Azərbaycanın ikinci qəbil iradlarına aparır. Belə görünür, Bakı Rusiyanın dediyi ilə razılaşmaqda, daha doğrusu, razılaşan kimi görsənməkdə özünü yaxşı hiss etmir.
This brings us to the second type of Azerbaijan’s objections.  It seems, in accord with what Russia said, namely, as soon they agree it appears that Baku does not feel any better.

Azərbaycanlılar indiyə kimi Rusiyaya Ermənistanın əsas trəfdaşı kimi baxırlar və Lavronun roluna şübhə ilə yanaşırlar, Lavrovun erməni mənşəyinə etibar etmirlər.
Azerbaijanis up until now have looked to Russia as basically Armenia’s ------- and have approached Lavrov’s role with suspicion, having no confidence in him because of his Armenian origins.

Medvedev bunu heç vaxt dilinə gətirməsə də, Azərbaycan qorxur ki, Rusiyanın məxfi planı ola bilər. Rusiya Dağlıq Qarabağa öz sülhümühafizə qüvvələrini yeridə bilər və sülh prosesini öz istədiyi kimi apara bilər.
Even though Medvedev has never said this, Azerbaijan fears that it could be Russia’s secret plan.  Russia could bring its own peacekeeping forces into Nagorno-Karabakh and could arbitrarily direct the peace process.

Dağlıq Qarabağ sülh prosesində illərlə bir yazılmamış razılıq var ki, qonşular və Minsk qrupu həmsədrləri burda sülhümahifəzyə cəlb olunmamalıdırlar. Ancaq bu, heç vaxt rəsmi yazılmayıb.
For years there has been an unwritten agreement in the Nagorno-Karabakh peace process that neighboring countries and the co-chairs of the Minsk group would not be drawn into the peacekeeping force here.  But this has never been formally written down.

Bütün bunlara görə, Bakının Kazandakı taktikası Vaşinqtona və Parisə çatdırmaq olub ki, gələn layihənin hazırlanmasına onlar da qoşulsunlar. Söz verilsin ki, sülhümühafizə Avropa Birliyindən gələcək.
Because of all of these things, Baku’s tactic at Kazan was was to convey to Washington and Paris that they should also join in the preparation of the next draft.  Let them promise that any peacekeeping force will come from the European Union.

Azərbaycanın istədiyi təkcə beynəlxalq aləmin cəlb olunmasıdırsa, onda onlar tərəfdən “Medvedev anından” istifadə edilməsinə tələsilməlidir.
If the international community is drawn in then Azerbaijan only wants to them to hurry so that “Medvedev’s moment” is used from the side.

Çünki Rusiyada prezident seçkiləridir və çox güman ki, Putin prezidentliyi özünə qaytaracaq. Əliyevlə Medvedevin münasibətləri daha yaxşıdır, nəinki Putinlə. Putin heç vaxt Dağlıq Qarabağ problemini həll etməyə maraq göstərməyib. Belə görünür, onun fikrincə, indiki status-kvo Rusiyaya xeyirdir.
Because there are presidential elections in Russia and it is very probably that Putin will return to the presidency.  Medvedev’s relations with Aliev are better than those with Putin.  Putin has never shown any interest in resolving the Nagorno-Karabakh problem.  It seems that, in his opinion, the current status quo is beneficial to Russia.

Vaşinqtona gəlincə, narahatlıq var ki, Amerika rəhbərliyi bu problemə marağını itirə və indikindən daha az səy göstərər.
Coming to Washington, there is concern that the American leadership will lose interest in this problem and will show less effort than the current leaderhsip.

Bunlar bizi Azərbaycanın Kazandakı 3-cü qəbil iradlarına aparır. Azərbaycan fikirləşir ki, zaman onun xeyrinə işləyir və tələsməyə dəyməz. Azərbaycan rəsmiləri deyirlər ki, Qafqazda silahlanma yarışı Ermənistanı müflis etməkdir.
These things bring us to the third type of Azerbaijan’s objections at Kazan.  Azerbaijan thinks that time is working towards its benefit and there is no reason to hurry.  Azerbaijani officials say the arms race in the Caucasus is bankrupting Armenia.

Azərbaycan prezidenti deyir ki, Azərbaycanın maliyyə və siyasi çəkisi, əhalisi artır. Ermənistanın əhalisi azalır. 5 ildən -10 ildən sonra Azərbaycanda əhali 11 milyon olacaq, Ermənistanda 1 milyon. Bu yolla Azərbaycan məsələni öz xeyrinə həll edəcək.
The Azerbaijani president says that Azerbaijan’s financial and political weight as well as its population is increasing.  Armenia’s population is decreasing.  5 or 10 years from now the population of Azerbaijan will be 11 million and of Armenia 1 million.  Azerbaijan will solve the problem to its own benefit this way.

Ancaq Ermənistan tərəfi də deyə bilər ki, onlar 20 il əvvəlidən qat-qat güclüdürlər. Ermənistan adambaşına düşən daxili məhsula görə Gürcüstan kimidir, yəni kasıb deyil. Üstəlik xaricdə güclü diasporaları var. Dağlıq Qarabağ faktiki öz-özünü saxlayır.
But the Armenian side could also say that they are much stronger than 20 years ago.  Armenia is like Georgia due to its falling per capita domestic production, but it is not poor.  Moreover, there is a strong diaspora abroad.  Nagorno-Karabakh actually keeps them together.

Buna görə, Azərbaycan höküməti neftdən, qazdan gələn nəhəng gəlirləri sülhün bərqərar olmasına sərf etsə daha yaxşıdır, nəinki daha yaxşı müqavilə üçün oturub illərlə gözləmək. 
Because of this, it would be better if the Azerbaijani government spent its enormous oil and gas revenues to establish peace instead of sitting and waiting for years for a better agreement.

PROQNOZLAR
PROGNOSES

Əgər Azərbaycanı spesifik məsələlər narahat edirsə, bunlar bir neçə ay ərzində yəqin ki, yerbəyer ediləcək. “Dəhliz olmayan” Laçına status müəyyən olunacaq, “qonşularsız və həmsədrlərsiz” sülhü mühafizə qüvvələri haqda maddə olacaq.
If specific issues are worrying Azerbaijan, it’s probable that within a few months they will be accomodated.  The status of the “nonexistant corridor” to Laçın will be determined, a peacekeeping force “without neighbors and without co-chair countries” will materialize.

Tam sülh sazişinə doğru daha çox işləmək lazım gələcək. Ola bilər, erməni qüvvələri işğal etdikləri ərazilərin bir hissəsindən çıxsınlar, əvəzində Bakı Dağlıq Qarabağın müvəqqəti statusuna razı olsun. Məsələn, xaricilər Dağlıq Qarabağa gələ bilərlər və ya BMT-nin burda nümayəndəliyi açıla bilər.
A comprehensive peace agreement is really going to take a lot more work.  It could be that Armenian forces will leave a part of the territory they have occupied should Baku agreeing to a temporary status for Nagorno-Karabakh.  For example, foreigners could come to Nagorno-Karabakh or the UN could open a mission here.

Bunlar Vaşinqtona və Parisə imkan verə bilər ki, Moskvanın körpü salma cəhdlərinə daha yaxından kömək etsinlər. 
These things could give Washington and Paris the opportunity to closely assist Moscow’s efforts at bridge-building.

“Medvedev anı” hələ var.
“Medvedev’s moment” still exists.   

Yox, əgər Azərbaycan sadəcə vaxtı uzadırsa, onda başqa yanaşma lazım gələcək.
Onda həmsədrlər deyə bilərlər ki, atəşkəsi monitor edəcəklər, sülhə təminatçı ola bilərlər, ancaq vasitəçilik imkanları artıq tükənib.
No, if Azerbaijan simply prolongs the time, then another approach will be necessary.  Then the co-chairs could say that they are going to monitor the ceasefire, that they could be the guarantors of peace, but opportunities for mediation have already dwindled.

Sunday, July 24, 2011

Azeri-English Online Dictionaries

I just added two links to the two Azeri-English dictionaries that I am aware of.

Both are good dictionaries though AzerDict is stronger for a number of reasons.  AzerDict uses the standard Latin Azerbaijani alphabet while LingvoSoft uses the hard to find "æ" symbol instead of the Azeri letter "ə."  AzerDict also tends to give many synonyms and occasionally provides translations of idiomatic expressions.  On the other hand, LingvoSoft seems to have rarer Azeri words that AzerDict neglects.

Friday, July 22, 2011

Translation of Article from Azadlıq.org


I translated this article last month on the lack of food inspection in the markets of the cities near Azerbaijan’s southern border with Iran.  It was originally posted on June 6, 2011 on azadliq.org.  I have highlighted portions of the original text and the translation that I’m unsure of.  I would appreciate any suggestions to improve this translation.

Astara keçİd məntəqəsİndə məhsullar yoxlanmIr
Produce is not inspected at the Astara crossing point
Müstəcəb Məmmədov

Lənkəran rayon mərkəzi bazarın önündə İlhamə adlı qadınla rastlaşdıq. Əlində tutduğu torbanı göstərib dedi ki, bazarlıq edib. Pomidor, xiyar, lobya alıb:
We met with a woman named Ilhama in front of the Lenkoran region central market.  She showed us the bag she was holding in her hand and said that she had done her shopping.  She had bought tomatoes, cucumbers, and beans:

«Bunlar ucuz olduğu üçün almışam. Hamısı yerli məhsullardır. Keyfiyyəti pis deyil».
“I bought them because they were cheap.  All of it is local produce.  The quality isn’t bad.”

İlhamə Avropada yayılan bağırsaq infeksiyasından xəbəri olmadığını söylədi.
Ilhama said that she was not aware of the intestinal sickness spreading through Europe

Söhbət etdiyimiz adamlardan yalnız bir nəfərin bu xəstəlikdən xəbərdar olduğunu dedi. Bazara gələnlər ən çox kənd təsərrüfatı məhsulları alırlar. Xiyarın 3 kilosu 1 manata, pomidorun 3 kilosu 2 manata satılır. Lobyanın kilosu 70 qəpik, badımcanın bir kilosu isə 1 manat 20 qəpiyədir. Bazarda Türkiyədən və İrandan gətirilən badımcan da satırlar. Yerli badımcan bir qədər bahadır.
Of the people we talked with only one person said that they were warned of this sickness.  The majority of the people coming to the market buy agricultural produce.  3 kilograms of cucumbers sell for 1 manat and 3 kilograms of tomatoes sell for 2 manats.  A kilo of beans is 70 qepik, while a kilo of eggplant is 1 manat 20 qepik.  They also sell eggplant brought from Turkey and Iran in the market.  Local eggplant is a little more expensive.

MƏHSULLARIN KEYFİYYƏTİNƏ HEÇ KİM NƏZARƏT ETMİR
No one inspects the quality of the produce

Kənd təsərrüfatı məhsullarının satışı ilə əsasən qadınlar məşğuldur. Bazarda gilas, çiyələk və digər yerli məhsullar da az deyil. İrandan, Türkiyədən və digər ölkələrdən gətirilən müxtəlif növ almaları yeşiyə töküb yolun üstündəcə satırlar. Bu məhsulların keyfiyyətinə heç kim nəzarət etmir. Bazarda yalnız baytarlıq xidməti var. Onlar əti yoxlayırlar.
For the most part women are engaged in selling agricultural produce.  In the market there are enough cherries, strawberries and other local produce.  They sell different types of apples brought from Iran, Turkey, and other countries that they put into packages on the road.  No one oversees the quality of this produce.  In the market there is only a veterinary service.  They inspect the meat.

Astara rayonunun mərkəzi bazarı da eyni vəziyyətdədir. Fərq ondadır ki, burada satılan kənd təsərrüfatı məhsullarının çoxu - xiyar, pomidor istisna olmaqla - İrandan gətirilir. Çünki bu məhsullar daxili bazarda ucuzdur. Burda da kənd təsərrüfatı məhsullarına nəzarət yoxdur. Deyirlər ki, yerli kənd təsərrüfatı məhsullarından ehtiyat etməyə dəyməz.
The Astara region’s central market is in the same condition.  The difference is, here most of the agricultural produce being sold – with the exception of cucumbers and tomatoes – are brought from Iran.  Because this produce is cheap in the domestic market.  Here too there is no supervision of the agricultural produce.  They say that there is nothing to fear from local agricultural produce.

«KARANTİN FORMAL XARAKTER DAŞIYIR»
“The quarantine carries formal characteristics”

Astara sərhəd keçid məntəqəsinin önündə onlarla satış mərkəzləri var. Bu mərkəzlər İrandan gətirilən mənşəyi məlum olmayan mallar satırlar.
In front of the Astara border crossing point there are selling centers with it.  These centers sell goods from Iran with unkown origins.

İrandan qayıdan, adının çəkilməsini istəməyən bir Astara sakinin dediyinə görə, keçid məntəqəsində olan karantin işçilərinə yalnız xidmət haqqı ödəyib. Onun İrandan gətirdiyi məhsulu yoxlamayıblar.
According to one Astara resident returning from Iran who did not wish to be named, he only paid a service fee to the quarantine workers at the crossing point.  They did not check the produce he brought from Iran.

Keçid məntəqəsinin önündə ticarət obyekti olan Hacı Fayıq Cəfərov da deyir ki, İrandan gətirilən sənədsiz ərzaq məhsulları heç vaxt yoxlanmır. Onun fikrincə də, keçid məntəqəsində olan karantin formal xarakter daşıyır:
A man with trade objects in front of the crossing point, Haji Fayiq Jafarov, says that undocumented food products being brought from Iran are never checked.  In his opinion, the quarantine at the crossing point takes on a formal characteristic:

«Onlar ancaq öz pullarını alırlar. Avropa ölkələrini dolaşan bağırsaq infeksiyasından xəbərim var. Düzdür, İranda bu xəstəlik yoxdur. Astara keçid məntəqəsindən təkcə İrandan məhsullar gətirilmir, Avropa ölkələrindən də yüklər gəlir».
“They only take their own money.  I am aware of the intestinal sickness going around the European countries.  It’s true, in Iran there isn’t this sickness.  But it’s not only produce from Iran that is brought through the Astara crossing point, shipments also come from European countries.”

«NARAHATLIĞA ƏSAS YOXDUR»
“THERE IS NO BASIS FOR WORRY”

Astara rayon Gigiyena və Epidemiologiya Stansiyasının müdiri Füzuli Mirzəyev isə deyir ki, narahatçılığa əsas yoxdur. Onlar gücləndirilmiş iş rejiminə keçiblər:
However, the manager of the Astara region Hygeine and Epidemiology Station, Fuzuli Mirzeyev says that there is no basis for worry.  They have passed a strengthened work regime:

«İrandan gətirilən ərzaq və kənd təsərrüfatı məhsullarından xəbərimiz var. Yerli bazarlara qonşu rayonlardan da kənd təsərrüfatı məhsulları gətirilir. Hələ ki, narahatlığa səbəb ola biləcək faktla rastlaşmamışıq».
“We are aware of food products and produce being brougth from Iran.  Agricultural produce is also brought to local markets from neighboring regions.  We have not yet encountered any facts that cause us to worry.”

Astara Gömrük İdarəsindən suallarımıza cavab verəcəklərini bildirsələr də, sonra bundan imtina etdilər.
Even though the Astara Customs Office informed us that they would answer our questions, they later refused.

Thursday, July 21, 2011

"Ala Göz" Translation

The standard version of this song was popularized by Rəşid Behbudov, one of the most remarkable musical talents of modern Azerbaijan.  However, I first heard this song four years ago in a rendition by Şövkət Ələkbərova.  As far as I know the verses at the beginning were written by her or were written especially for her.  (If anyone knows more, please comment below.)  Her voice seems to directly express the longing (həsrət) and sorrow (dərd) of the lyrics.  I am a big fan of Şövkət Ələkbərova and I hope to translate more of her songs in the future.

I have attempted to translate the lyrics as I found them here.  I am not entirely certain that the lyrics transcribed on that blog are accurate, particularly the word "sovulub" in the line "O kimin eşqinlə elə sovulub."  This is a rough attempt that barely conveys the poetic beauty of the original Azeri with its rich vocabulary for expressing the pain of a lost love.  I would appreciate any suggestions, particularly since this is the first time I have ever tried to translate poetry.

Ala Göz

Sənin gətirdiyin bir dəstə çiçək
Saralıb solubdur, ata bilmirəm
Gecəli gündüzü bu həsrət ürək
Elə kövrəlir ki yata bilmirəm
Doğrusu, yorubdur məni bu halım
Dərdlərin əlindən bəs harada qalım
Elə bir qanadlı quşdur xəyalım
Əl edib mən onu tuta bilmirəm 
Deyilər yollarda vüsal görünür
O kimin eşqinlə elə sovulub
Mənim uçun küləyə şimşəyə dönüb
Qaçıram ardınca, çata bilmirəm

Kirpiklərin oxdur, qaşın kamandır, qaşın kamandır
Gözəl məndən üz döndərmə amandır
Həsrətinlə hər zaman, Həsrətinlə hər zaman
Gözüm qaldı bu yollarda ay ala göz
Ala göz, ala göz, ala göz
Gözüm qaldı bu yollarda ay ala göz

Hazel Eyes

The bouquet that you brought
Withered yellow, I cannot throw away
Night and day this longing heart
Languishes so much that I can not sleep
Truly, I am wearied by my condition
Distraught with sorrows, where should I remain?
My dream is a pinioned bird
Flapping I still cannot catch it
On no path will our meeting appear
Oh whose love you have destroyed
For me it transformed to wind and lightning
I run after but I can never reach it

Your eyelashes are arrows, your brow a bow, your brow a bow
Turning away your beautiful face from me is a mercy
With longing forever more, with longing forever more
From your path I could not look away, oh hazel eyes
Hazel eyes, hazel eyes, hazel eyes
From your path I could not look away, oh hazel eyes

Wednesday, July 20, 2011

John D. Murphy's "Azerbaijani Newspaper Reader"

An excellent resource for advanced students is John D. Murphy's Azerbaijani Newspaper Reader (Kensington, Dunwoody Press).  This book contains 25 selections from Azerbaijani newspapers from the early 1990s along with a brief overview of Azeri grammar.  Each selection is translated at the end of the book and also includes helpful grammar notes for difficult constructions and translations of idiomatic expressions.

The first edition (1993) uses the Azeri Cyrillic alphabet while the subsequent edition (1997) uses the Latin alphabet.  I managed to get a photocopy of the 1993 edition and found it very helpful to get accustomed to the Cyrillic alphabet.  Not only is a knowledge of Cyrillic crucial for all Soviet-era historical research, many older and even many younger Azeris feel more comfortable reading and writing in this alphabet.

However, I found that transliterating the Cyrillic text into Latin sped up my translations.  I am posting the transliterated texts here for other students who may have access to the Cyrillic edition but who are not interested in learning the Cyrillic alphabet.